Jedną z okruchowych skał osadowych jest naturalna skała zwana potocznie jako piaskowiec.
Złoża tego kamienia powstawały z drobnych okruchów skalnych pochodzących z innych skał , które na przestrzeni dziejów ulegały erozji. Wielkość scementowanych ziaren jest w granicach 0,06 -2 mm (piaskowiec drobnoziarnisty do piaskowca gruboziarnistego)
Piaskowiec - podział
W zależności do rodzaju składnika z jakiego powstały złoża tego kamienia naturalnego rozróżnia się kilka podstawowych typów piaskowców do których należą:
- piaskowiec kwarcowy z zawartością po 80 % kwarcu o barwie od białej do ciemno żółtej z różnymi przebarwieniami
- piaskowiec arkazowy z zawartością skalenie i barwie szarej , różowej do ciemno czerwonej czy nawet brązowej
- piaskowiec szarogłazowy z zawartością okruchów skał magmowych i barwie od szarozielonej do prawie czarnej
Piaskowiec - zastosowanie
- materiał rzeźbiarski używany już do wieków w zdobieniach budowli oraz w rzeźbach
- kamień okładzinowy w postaci płyt i płytek rustykalnych
- materiał konstrukcyjny do budowy murów budynków, murów obronnych i ogrodzeń
- kamień konstrukcyjno-dekoracyjny używany w ogrodnictwie i budownictwie wodnym – kamień hydrotechniczny
- kruszywo drogowe w postaci pospółek i tłucznia drogowego na nasypy i podbudowy drogowe
- materiał dekoracyjny w wykończeniu wnętrz budowli oraz na ścianach zewnętrznych budynków
Piaskowiec - występowanie w Polsce w zależności od typu
- piaskowiec kwarcowy: Dolny Śląsk , Karpaty, Góry Stołowe, Roztocze, Pasmo Łysogórskie, Wzgórza Radomszczańskie
- piaskowiec arkazowy: Małopolska
- piaskowiec szarogłazowy: Góry Świętokrzyskie, Dolny Śląsk
Działające w Polsce kopalnie odkrywkowe wydobywają piaskowiec w różnoraki sposób, który to jest uwarunkowany:
- przeznaczeniem pozyskiwanego surowca
- wielkością wydobycia i rodzajem posiadanej koncesji
W zależności od przeznaczenia surowca można go wydobywać sposobem odspajania mechanicznego lub mechaniczno-chemicznego lub sposobem strzałowym poprzez zastosowanie materiałów wybuchowych.
Wydobycie mechaniczne i mechaniczno-chemiczne ma na celu pozyskanie surowca skalnego do dalszej obróbki w zakładach kamieniarskich i wytwarzania z niego produktów na cele budowlane, rzeźbiarskie i ogrodowe.
Odspajanie mechaniczne wykonuje się za pomocą sprzętu budowlanego z osprzętem postaci młotów wyburzeniowych i skuwających, wiertarek udarowych i klinów metalowych do rozbijania i odspajania większych kawałków blocznych.
Wydobycie machaniczno-chemiczne odbywa się za pomocą wiertarek udarowych, którymi wykonuje się rzędy otworów w skałach. Następnie takie rzędy otworów zalewane są chemicznymi środkami rozprężnymi zwiększającymi swoją objętość w otworach i powodują pękanie skał w linii wierconych otworów.
Kopalnie piaskowca,której przeważającą a nawet główną gałąź produkcji stanowią kruszywa drogowe oraz posiadają pozwolenie na wydobycie wydane przez Marszałka województwa na terenie, którego pozyskują piaskowiec robią to większości za pomocą środków strzałowych. Takie wydobycie pozwala na szybkie pozyskanie dużych mas skalnych do dalszej przeróbki na kruszarkach.
Czasami jednak koncesje wydane przez Marszałka województwa nie pozwalają na wydobycie sposobem strzałowym i wtedy kopalnie takie pozyskują piaskowiec na kruszywo za pomocą młotów skuwających i wyburzeniowych zamontowanych na koparkach gąsienicowych lub kołowych.
Piaskowiec polski jak widać ma szerokie zastosowania od kruszywa drogowego aż po materiały rzeźbiarski i konstrukcyjne.